دکترلیلا کریمی
دستیار طب کار- دانشگاه علوم پزشکی تهران
شیوع چاقی رفته رفته در بسیاری از جوامع انسانی در حال افزایش بوده و این مشكل بتدریج بصورت یك اپیدمی درمیآید. مدرن شدن جوامع بخصوص جوامع شهری تاثیر زیادی بر رفتارهای غذایی ما داشته است. امروزه غذای بیشتری نسبت به روزگارهای پیشین در دسترس مردم قرار گرفته و انواع غذاهای آماده در اكثر فروشگاهها وجود دارد. مردم بیشتر در بیرون از خانه غذا میخورند و این موجب میشود كنترل كمتری بر محتوا و كیفیت غذای خود داشته باشند.
درشرایط کنونی که اپیدمی کرونا موجب محدودیت، قرنطینه و کاهش فعالیت افراد شده، زمینه چاقی و افزایش وزن فراهم شده است.
بسیاری میدانند كه چاقی ارتباط مستقیمی با بیماری های قلبی، دیابت، افزایش فشار خون و سرطانهای دستگاه گوارش دارد ولی در مورد ارتباط چاقی و كمردرد كمتر بحث شده است.
امروزه مشخص شده كه چاقی میتواند بطور نزدیكی با علائم بیماریهای پوكی استخوان، آرتروز، روماتیسم مفصلی، تنگی كانال نخاعی و اسپوندیلولیستزی ارتباط داشته باشد و این بیماریها همگی میتوانند موجب كمردرد شوند.
یكی از وظایف ستون مهره انتقال وزن تنه از طریق لگن به اندام تحتانی و سپس زمین است و این طبیعی است كه با افزایش وزن تنه نیروهای بزرگتری از این ساختمان عبور كند. این نیروها میتوانند بتدریج سبب اختلال در كاركرد آن و بعد از مدتی بروز آسیب های ماندگار و تخریب در ساختارهای تشكیل دهنده ستون مهره شود.
چاقی و افزایش وزن میتواند با مكانیسم های مختلفی موجب كمردرد شود. مهمترین آنها عبارتند از:
- با افزایش وزن میزان زیادی چربی در شكم تجمع پیدا میكند. شكم بزرگ موجب میشود گودی كمر بیشتر شده و لگن به سمت چلو بچرخد. این افزایش تقعر در ستون مهره كمری موجب وارد شدن فشار بیش از حد به دیسك بین مهره ای و مفاصل بین مهره ها میشود.
- پایین ستون مهره یعنی ناحیه كمر بیشترین تاثیر را از افزایش وزن میپذیرد. وزن زیاد تنه در این محل میتواند موجب فشار بیش ار حد به مهره ها شود. این فشار بتدریج موجب خراب شدن دیسك بین مهره ها میگردد. این آسیب و خرابی در دیسك كم كم موجب چروكیده شدن و كاهش ارتفاع دیسك شده و در نتیجه مهره ها به هم نزدیك تر میشوند. نزدیكی مهره ها به هم موجب افزایش فشار به مفصل بین مهره ها میشود. به این مفاصل فاست Facet joints میگویند. فشار بیش از حد به مفاصل فاست بتدریج موجب بروز آرتروز و ساییدگی در آنها شده و كه نتیجه آنها درد است.
- خرابی دیسك بین مهره ای زمینه را برای افزایش احتمال بروز فتق دیسك بین مهره ای افزایش میدهد.
- در افراد چاق به علت فشارهای زیادی كه به مهره ها وارد میشود بافت های اطراف دچار التهاب میشوند. یكی از واكنش های بدن به این التهاب تولید بافت همبندی و استخوان اضافه است. این بافت های اضافی در اطراف نخاع میتوانند فضای كانال نخاعی را كم كرده و در نتیجه موجب بروز بیماری تنگی كانال نخاعی شوند.
- در افراد چاق احتمال بروز اسپوندیلولیستزی یا سر خوردن مهره ها هم بیشتر میشود افراد چاق فعالیت های فیزیكی كمتری دارند. این كم تحركی بتدریج میتواند موجب ضعف عضلات ستون مهره و شكم شود. ضعیف شدن این عضلات از مهمترین علل شناخته شده در بروز كمردرد است.