تهیه شده توسط: دکتر شهرزاد توکلی                                                                          

رزیدنت طب کار- دانشگاه علوم پزشکی تهران

اسپیرومتری برای تشخیص و کمیت عملکرد ریه بکار می‌رود. اندازه‌گیری حجم‌های ریوی و ظرفیت انتشار و آنالیز تبادل گاز و تست ورزش باید در یک آزمایشگاه مجهز عملکرد ریه انجام شود درحالیکه اسپیزومتری قابلیت انجام در بیشتر مراکز ارزیابی را دارد. ۲ نوع اسپیزومتری داریم:Volume-sensing deviceوFlow-sensing device

انواع جدید و کامپیوتری از هر نوع می‌تواند منحنی‌های حجم – زمان بازدمی و یا منحنی‌های حجم – جریان بازدمی تولید کند. هرکدام از این اسپیرومتری‌ها فواید و مضراتی دارد. هرکدام از انواع وسایل حساس به جریان یا حجم را انتخاب کنیم بهترین اسپیرومترها از نظرصحت ودقت قابل مقایسه‌اند. ضروریات کاربردی برای اسپیزومترها از هر نوع که باشند در ATS و ERS توضیح داده شده است.

مهمترین پارامترهایی که از اسپیزومتری بدست می‌آید FEV₁ و FVC و نسبت  می‌باشد. این پارامترها بهترین روش تشخیصی وجود و شدت انسداد مجاری هوایی و البته قابل اعتمادترین روش ارزیابی اختلالات کلی تنفسی است.EEF 25-75 از ظرفیت حیاتی و شکل منحنی حجم-جریان هوای بازدمی حساس‌ترین نشانگرهای انسداد خفیف مجاری هوایی است. یک اسپیرومتر کوچک قابل حمل می‌تواند برای اندازه‌گیری‌های ضروری بکار رود. عدم همکاری بیمار، روش‌های نامناسب آزمایش و ابزار غیرقابل اعتماد می‌تواند منجر به نتایج گمراه ‌کننده شود.بیانیه ی ATS/ERS کرایتریاهای لازم کاربرد اسپیرومتر را دارد و NIOSH هم دوره‌هایی برای تکنسین‌های اسپیرومتری در نظر می‌گیرد که منجر به گرفتن مدرک انجام اسپیرومتری می‌شود. نتایج اسپیرومتری با معیارهای قابل پیش‌بینی که از جمعیت‌های رفرانس تطبیق داده شده (براساس سن، قد، جنس، نژاد) گرفته شد و به صورت درصد حجم پیش بینی شده بیان می‌شود. وجود انواع اختلالات تهویه مثل آبستراکتیو و رستریکتیو یا میکس از مقایسه حجم های پیش بینی شده با اطلاعات بدست آمده از بیمار مشخص می‌شود. از آنجایی که جمعیت‌های رفرانس که معمولاً استفاده می‌شوند کاملاً مربوط به نژاد سفید است پس در استفاده از افرادی‌ که نژاد غیرسفید باشند کاربرد PVها ممکن است مشکل ایجاد کند. بنابراین کاهش ۱۵-۱۰٪، PV برای تصحیح ریه‌های کوچکتر افراد غیرسفید انجام می‌شود. در یک مطالعه NIOSH معادلات حجم رفرنس جداگانه ای برای سفیدها، آفریقایی‌ها، آمریکایی‌ها، و مکزیکی آمریکایی تولید کرده است.دیگر تستی که طورشایعی استفاده میشود تست تک‌ تنفسی است ،که درجاتی از انسداد راه هوایی که میزان حداکثر جریان بازدمی PEFR(peak expiratory flow rate)  میباشد را منعکس می‌کند.که یک ابزار قابل حمل به نام mini-wright peak flow meter برای این اندازه‌گیری بکار می‌رود.

محدودیت استفاده از PEFR این است که چون یک روش اندازه‌گیری است که توسط خود فرد ثبت می‌شود (خودارزیابی) بنابراین پتانسیل تمارض کردن(Malingering) را دارد. علیرغم این محدودیت تست در ارزیابی تغییرات انسداد مجاری هوایی در طول زمان مفید است. علاوه براین، کاربرد ابزارهای کامپیوتری اگرچه نسبت به یک پیک فلومتر مکانیکی ساده  گران‌تر بوده اما مشکلات خودثبتی توسط بیمار را ندارد. مقایسه‌های پیک فلومتری سریال ارزش خاصی در تشخیص آسم شغلی دارد و پاسخ‌های تأخیری بعد از اتمام شیفت کاری را داکیومنته می‌کند. FVC در نتیجه پروسه بیماری ممکن است کاهش یابد که یا بعلت محدودیت ورود هوا بداخل یا انسداد جریان هوا از ریه میباشد. بنابراین افتراق پروسه آبستراکتیو از رستریکتیو نیاز به اندازه‌گیری حجم‌های ریوی ساکن (stafic) که شامل RV, FRC, TLCاست داریم. این حجم‌های ریوی با رقیق شدن گازها بی اثر یا پلاستیموگراف اندازه‌گیری می‌شوند. بیماری رستریکتیو ریوی باعث کاهش TLC و سایر حجم‌های ریه می‌شود درحالیکه بیماری‌های آبستراکتیو منجر به پر هوایی و احتباس هوا و افزایش TLC و RV و نسبت  می‌شود.

ظرفیت انتشار ریه برای مونواکسید کربن (DLCO) نسبت تبادل گاز است که در آن میزان مونواکسید کربن تنفس شده ای که در واحد زمان جذب می‌شود اندازه‌‌گیری می‌شود. DLCO ارتباط نزدیکی با توان جذب اکسیژن توسط ریه‌ها دارد. DLCO کاهش‌یافته، یک یافته غیراختصاصی است. بیماری‌های آبستراکتیو، رستراکتیو، واسکولار هم می‌توانند DLCO را کاهش دهند. اگرچه DLCO اغلب همراه با شواهد بالینی دیگر برای تأثید یک تشخیص خاص یا ارزیابی یک اختلال تنفسی بکار می‌رود.

رفرنس:

برگرفته از کتاب occupational & enviormental medicine:Joseph ladou/Robert Harrisonفصل ۲۳ بیماری های ریوی شغلی